Imbir jest byliną, osiąga wysokość do 1m. Liście są całobrzegie, lancetowate, ułożone naprzemianlegle. Pędy kwiatostanowe, wys. do 25 cm, pokryte są łuskowatymi liśćmi. Kwiaty grzbieciste, żółtofioletowe, o jednym wykształconym pręciku, tworzą kłosowate kwiatostany. Roślina wytwarza poziome kłącze, dł. 5-15 cm, podzielone na bulwiaste człony.
W lecznictwie wykorzystywane jest kłącze imbiru wysuszone, całe lub rozdrobnione, z korkiem usuniętym całkowicie lub tylko z szerokich, płaskich powierzchni. Kłącze imbiru jest zgrubiałe, mięsiste, bocznie spłaszczone, z krótkimi rozgałęzieniami. Powierzchnia zewnętrzna nieokorowanego kłącza różni się barwą od jasnej do ciemnobrunatnej i jest pokryta korkiem o wyraźnym poprzecznym lub podłużnym prążkowaniu. Kłącze okorowane jest jasnobrunatne o powierzchni zewnętrznej podłużnie bruzdowanej, niekiedy z fragmentami wystających włókien. Przełam krótkowłóknisty, pylący z wystającymi włóknami. Kłącze imbiru to surowiec olejkowy o aromatycznym zapachu i ostrym, piekącym smaku. Według FP XI zawartość olejku eterycznego w Zingiberis rhizoma, powinna być nie mniejsza niż 15 ml/kg wysuszonego surowca. Imbirowy olejek eteryczny jest cieczą o niezbyt silnym, trwałym aromacie, ale pozbawionym jego ostrego smaku. Ma żółtozielonkawą barwę i charakteryzuje się ciepłym, przyprawowo-leśnym zapachem ze słodką, cytrusową, pełną nutą.
Na rynku imbir występuje jako świeże kłącze oraz jako przyprawa suszona i rozdrobniona, popularny jest również jako kandyzowany lub marynowany oraz w postaci konfitur jedno- lub wieloskładnikowych. Ponadto kłącze imbiru wykorzystuje się jako przyprawę do wypieków, w tym chleba i ciast, do marynat, napojów oraz w formie syropu, najchętniej jako jesienna herbatka rozgrzewająca.
Na początku lat 80-tych potwierdzono badaniami aktywność przeciwzapalną, która polega na hamowaniu enzymów COX-2 ([8]-paradol i [8]-szoagol) (bez wpływu na COX-1) i LOX-5 oraz inhibicji wytwarzania prozapalnych cytokin, takich jak prostaglandyny, tromboksan, czynnik TNF-α i interleukiny IL-18. Zapobiega to niszczeniu chrząstki stawowej i ułatwia jej regenerację. Ekstrakty z surowca stosowane są w bólach mięśniowych, zwyrodnieniowych w chorobie reumatycznej i bólach pourazowych. Działanie przeciwbólowe może być związane z oddziaływaniem [6]-shogaolu na białko P włókien afferentnych oraz agonistycznym wpływem gingeroli na receptor waniloidowy VR1, z uwagi na podobną strukturę tych związków do kapsaicyny.
Ekstrakty z kłącza imbiru są wykorzystywane jako remedia digestiva, ponieważ pobudzają wydzielanie śliny, soku żołądkowego, trzustkowego i żółci. Wykazują również aktywność przeciwbiegunkową z uwagi na silne przeciwbakteryjne działanie olejku eterycznego. Wykazano, że kłącze imbiru hamuje in vivo i in vitro rozwój wielu szczepów bakterii, wirusów i grzybów. Imbir może działać rozrzedzająco na krew i przeciwzakrzepowo poprzez zmniejszenie produkcji tromboksanu. Działanie antyoksydacyjne, hamujące oksydację lipoprotein LDL, obniżanie poziomu cholesterolu, lipidów i glukozy zapobiega możliwości powstawania zatorów w naczyniach oraz skutkuje działaniem przeciwmiażdżycowym. Imbir działa także napotnie i rozgrzewająco.
Przeciwwskazaniem do stosowania kłącza imbiru jest uczulenie czy przewlekłe choroby przewodu pokarmowego, np. reflux żołądkowy, choroby pęcherzyka żółciowego. Istnieje także możliwość wystąpienia interakcji z lekami przeciwzakrzepowymi, ponieważ imbir może wydłużać czas krwawienia. Trudno jest mówić o całkowitym bezpieczeństwie stosowania imbiru u kobiet ciężarnych z uwagi na zbyt małą ilość przeprowadzonych badań .
Imbir jest stosowany głównie jako składnik mieszanek przyprawowych (curry) i jako zapachowo-smakowy dodatek do potraw. Zapobiega też ich zbyt szybkiemu psuciu się. Ekstrakty z kłączy i olejek imbirowy znalazły zastosowanie w przemyśle:
Olejek imbirowy wykorzystywany także jest w aromaterapii do masażu, kompresów i kąpieli w przypadku bólu pourazowego, bólu mięśni, ścięgien, reumatyzmu i przeziębień.
Literatura: