Związek sprzeczności
Biotyna (gr. bios – życie) to związek zaliczany zwyczajowo do rozpuszczalnych w wodzie witamin z grupy B. Obecna w organizmach zwierzęcych i roślinnych , nazywana jest rozmaicie: witamina B7, koenzym R, Skin Factor, czy witamina H - od niemieckiego ‘Haut’, czyli skóra. Nazwa biotyna nawiązuje do jej odkrycia w tzw. biosie – mieszaninie substancji biologicznie czynnych, stanowiących czynnik wzrostowy dla drożdży. Formą biologicznie aktywną jest D-biotyna i biocytyna .
Odkryta w latach 20-tych XIX w., pomimo, że tak określana – nie jest biotyna typową witaminą , a raczej substancją witaminopodobną, w istocie - złożonym kwasem organicznym. Jest odporna na działanie wysokich i niskich temperatur oraz zmiany pH, dlatego obróbka termiczna bogatych w nią produktów nie powoduje jej zniszczenia, czy utraty właściwości. Do antywitamin biotyny należą: destiobiotyna, dehydrobiotyna, homobiotyna i norbiotyna.
W produktach spożywczych występuje najczęściej w postaci związanej z białkami (np. aminokwasem lizyną), dlatego pierwszym etapem trawienia biotyny jest jej uwolnienie przez enzym biotynidazę. Najbogatsze naturalne źródła tego związku w diecie to: wątroba wołowa, drożdże, sardynki, orzechy włoskie i migdały, soja, kalafior, żółtko jaja i grzyby oraz produkty zbożowe, np. otręby pszenne, czy płatki owsiane. Jej biodostępność jest wynikiem procesu trawienia: biotyna wydziela się z białka zawartego w pożywieniu i przedostaje się do krwiobiegu lub sama ulega przetworzeniu w ściance jelita, trafiając dzięki odpowiednim enzymom do krwi i komórek. Wchłanianie następuje zarówno w jelicie cienkim jak i grubym, ale transport z jelit odbywa się tylko poprzez kanały witaminowe w ścianie jelita.
W organizmie ludzkim biotyna występuje w postaci wolnej lub zmagazynowana w komórkowych kompleksach białkowych. Jej zapasy uzależnione są od wielu czynników, m. in. przyjmowanych ilości, czy aktywności enzymów szlaków metabolicznych. W procesach metabolicznych wykorzystywana jest jednak tylko w postaci wolnej. Ciekawostką jest, że stężenie biotyny u płodu jest od 3 do 17 razy większe niż we krwi matki, co wynika z aktywnego jej transportu przez łożysko. Podobnie w przypadku ludzkiego mleka, w którym zawartość biotyny jest 10 do 100 razy wyższa, niż w surowicy.
Niezbędna i niezastąpiona
Biotyna uczestniczy w kluczowych procesach metabolicznych przebiegających w organizmie; jest m. in. składnikiem koenzymów - karboksylaz biotynozależnych, niezbędnych w wielu reakcjach biochemicznych, np. w procesie syntezy kwasów tłuszczowych, czy tworzenia oraz przemian glukozy (a także stabilizacji jej poziomu we krwi, ponieważ pobudza przemianę jej nadmiaru w substancję spichlerzową – glikogen), jest zatem szczególnie ważna także dla diabetyków. Wykazano, że związek ten odgrywa dużą rolę przede wszystkim w pierwszym etapie przemiany glukozy, współdziałając z hormonem insuliną. Biotyna wpływa ponadto na prawidłowe funkcjonowanie systemu nerwowego, witalność i dobre samopoczucie, a także wrażliwość czuciową, m. in. odczuwanie bólu. Wspomaga ponadto funkcje tarczycy , przemianę dwutlenku węgla i uczestniczy wraz z witaminą K w syntezie protrombiny – czynnika krzepliwości krwi.
Nie bez powodu biotyna jest też uważana za witaminę piękności, bardzo istotnie wpływając na prawidłowy stan zdrowia skóry, włosów i paznokci, co wynika z zawartości w składzie cząsteczek siarki. Biotyna nie tylko poprawia kondycję zdrowotną skóry i jej przydatków, ale i opóźnia siwienie włosów, czy ich utratę związaną z wiekiem. Związek ten kumuluje bowiem cząsteczki biodostępnej siarki i poprzez krew zasila umiejscowioną w korzeniu macierz włosa, która odpowiada za siłę i elastyczność wiązań siarkowych spajających łodygę włosa. Zostają one wbudowane w powstającą w nowych komórkach masę keratynową, wypełniającą łodygę włosa. Biotyna reguluje też bezpośrednio metabolizm skóry, w której tkwią włosy, dzięki czemu wywiera korzystny wpływ na stan ich korzeni i tempo wzrostu włosa, dlatego stanowi skuteczny środek stymulujący proces przyrostu włosów.
Podobnie jak inne witaminy z grupy B biotyna odgrywa istotną rolę w metabolizmie tłuszczów, białek i węglowodanów. Jest to bowiem związek niezbędny dla prawidłowego przebiegu wielu kluczowych procesów życiowych w organizmie, takich jak:
Biotynę zaleca się suplementować głównie przy problemach ze słabymi, wypadającymi włosami, łamliwymi paznokciami, a także nadmiernie łuszczącą się skórą. Dodatkowa suplementacja istotna będzie u osób, które przyjmują kwas alfa-liponowy (ALA), ponieważ hamuje on przyswajalność biotyny. Również osoby spożywające duże ilości surowego białka jaj potrzebują jej więcej, za względu na zawartość peptydu awidyny, która łącząc się z biotyną blokuje jej wchłanianie. Gotowanie niszczy jednak awidynę, dlatego biotyna z jaj gotowanych jest dobrze przyswajana.
Za dużo, za mało?
Niedobory biotyny u osób dorosłych występują niezwykle rzadko, gdyż jest ona powszechnie obecna w wielu produktach spożywczych, a także syntetyzowana w niewielkiej ilości przez bakterie jelitowe. Należy pamiętać jednak, że długotrwała antybiotykoterapia może ilość biotyny w organizmie znacznie obniżyć, jednak z drugiej strony zapotrzebowanie organizmu na biotynę nie zostało dokładnie określone. Niedobór biotyny może się objawiać np. w postaci wypadania i przetłuszczania włosów , a także stanów zapalnych skóry, łuszczenia się naskórka i osłabienia paznokci. Inne możliwe objawy niedoboru biotyny to:
Niedobór biotyny jest jednak wyjątkowo rzadki, obserwowany głównie w dietach opartych na surowych jajach, zespołach złego wchłaniania, chorobie Leinera, u pacjentów dializowanych i w wadach genetycznych obejmujących enzym biotynidazę. Przyjmuje się, że dorosły człowiek spożywa średnio ok. 28 - 42 µg (mikrogramów) biotyny dziennie, a ponieważ zapotrzebowanie na nią nie jest ściśle określone – w różnych źródłach spotkać można różne zalecenia.
Biotemax: 5 mg biotyny w 1 tabletce
Biotyna ze względu na swe znaczenie w sposób oczywisty jest częstym składnikiem preparatów wzmacniających włosy i paznokcie. Zawiera cząsteczki biodostępnej siarki, która chroni skórę i włosy. Docierając do komórek macierzy włosa umożliwia keratynizację jego łodygi z udziałem tzw. wiązań siarkowych. Jest bardzo dobrze tolerowana przez organizm i nie odnotowano żadnych działań ubocznych. Biotemax to jedyny na rynku suplement diety zawierający aż 5 mg (5000 µg) biotyny oraz kompleks mikroelementów: cynku i selenu, które także niezbędne są dla prawidłowego stanu zdrowia włosów, skóry i paznokci. Biodostępność wolnej, syntetycznej biotyny wynosi 100%. Jednocześnie nie stwierdzono toksyczności jakiejkolwiek jej dawki w stosunku do ludzi.
Roli tego ciekawego związku, niby-witaminy trudno nie docenić, wpływa bowiem na ogólną homeostazę ustrojową w sposób bardzo wyraźny. Warto zatem pamiętać o jej regularnym dostarczaniu do organizmu by jak najdłużej cieszyć się dobrym zdrowiem i pięknym wyglądem.